อะไรคือสาเหตุของภาวะมีบุตรยาก?

09 ก.ย. 2022

คนมากมายเติบโตมาเพื่อรอคอยวันที่พวกเขาจะมีลูกและครอบครัวที่สมบูรณ์ อย่างไรก็ตาม หลายคนพบว่าพวกเขาไม่สามารถมีลูกได้แม้ว่าจะพยายามมากเท่าไรก็ตาม หากคุณกำลังประสบปัญหาในการตั้งครรภ์ ข่าวดีคือมีการรักษาภาวะมีบุตรยาก นั่นหมายความว่าคุณยังสามารถมีครอบครัวตามที่ฝันได้ อย่างไรก็ตาม ก่อนที่คุณจะรักษาภาวะมีบุตรยาก คุณจำเป็นต้องทราบว่าอะไรคือสาเหตุที่ส่งผลต่อภาวะการมีบุตรยาก 

มีสาเหตุที่เป็นได้มากมายที่ก่อให้เกิดภาวะมีบุตรยาก แต่ละสาเหตุสามารถรักษาได้ด้วยวิธีที่แตกต่างกัน และต่อไปนี้คือสาเหตุที่เราพบบ่อยที่สุด

ความผิดปกติในการหลั่ง (ผู้ชาย)

ผู้ชายบางส่วนมีความผิดปกติในการหลั่งซึ่งเป็นสาเหตุที่พวกเขาไม่สามารถทำให้คู่รักของตนตั้งครรภ์ได้ ยกตัวอย่าง ผู้ชายบางส่วนอาจไม่สามารถหลั่งได้โดยสิ้นเชิง ในขณะที่บางส่วนอาจประสบปัญหาการหลั่งเร็ว ทำให้ยากที่จะมีเพศสัมพันธ์ ความผิดปกติเช่นนี้มักจะมาจากสภาวะทางสรีรวิทยาหรือจิตวิทยาหรือทั้งสอง ในบางกรณีสามารถรักษาได้ด้วยยาหรือการบำบัด

ภาวะที่คล้ายกันคือภาวะเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ (erectile dysfunction syndrome: EDS) ซึ่งหมายความว่าผู้ชายไม่สามารถทำให้องคชาติแข็งตัว ทำให้มีเพศสัมพันธ์ยาก อย่างไรก็ตาม ในกรณีส่วนใหญ่มียาที่สามารถรักษาภาวะดังกล่าวได้

โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ 

เยื่อบุโพรงมดลูกคือเยื่อบาง ๆ ที่บุผนังชั้นในของมดลูก ในบางคน เยื่อนี้อาจไปเจริญเติบโตในที่ต่าง ๆ เช่น รังไข่ ซึ่งอาจเป็นอันตรายและส่งผลให้เกิดภาวะมีบุตรยากหากอาการร้ายแรง

น่าเศร้าที่ยังไม่มีการรักษาให้หายขาดสำหรับโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ อย่างไรก็ตามก็มีการรักษาที่ช่วยลดความรุนแรงของอาการและอาจเพิ่มภาวะเจริญพันธุ์ให้แก่ผู้ป่วยได้

เนื้องอกในมดลูก 

เนื้องอกในมดลูก (Fibroids) เป็นที่รู้จักในอีกชื่อว่า leiomyomas หรือ myomas เนื้องอกในมดลูกคือเนื้องอกที่พบด้านในและนอกมดลูก เนื้องอกเหล่านี้ไม่ใช่มะเร็งแต่สามารถเจริญเติบโตจนก่อปัญหาได้ ยกตัวอย่างปัญหาต่อไปนี้:

• ปวดท้อง
• ประจำเดือนมามากหรือปวดท้องประจำเดือนมาก
• ท้องผูก
• ปัสสาวะบ่อย
• ปวดท้องขณะมีเพศสัมพันธ์

ในหลายกรณี เนื้องอกในมดลูกไม่เป็นอันตรายและไม่จำเป็นต้องรักษา อย่างไรก็ตาม เนื้องอกในมดลูกสามารถรักษาได้ด้วยยาที่ทำให้เนื้องอกมีขนาดเล็กลง นอกจากนี้ผู้ป่วยยังสามารถรับประทานยาที่ช่วยบรรเทาอาการที่เกิดจากภาวะนี้ได้

ภาวะฮอร์โมนเพศชายต่ำ (ผู้ชาย) 

ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนผลิตจากอัณฑะและเกี่ยวข้องกับกระบวนการสร้างอสุจิ ภาวะฮอร์โมนเพศชายต่ำคือภาวะที่อัณฑะผลิตฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนไม่เพียงพอ ซึ่งหมายความว่าผู้ป่วยจะมีปริมาณอสุจิน้อยและแรงขับทางเพศต่ำ

ภาวะฮอร์โมนเพศชายต่ำมักเกิดจากยา ยาเสพติด เนื้องอก และปัจจัยอื่น ๆ  โดยปกติแล้วภาวะนี้สามารถรักษาได้ด้วยการให้ฮอร์โมนทดแทน (hormone replacement therapy: HRT) ซึ่งจะทดแทนฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนที่ขาดหายไปได้

ยารักษาโรคและยาเสพติด

เป็นที่ทราบกันว่ายารักษาโรคและยาเสพติดบางตัวเป็นสาเหตุของภาวะมีบุตรยาก โดยเฉพาะอนาบอลิกสเตียรอยด์ (anabolic steroids) ซัลฟาซาลาซีน (sulfasalazine) และเคมีบำบัด (chemotherapy) ภาวะมีบุตรยากอาจเกิดจากการรักษาด้วยสมุนไพร นอกจากนี้การใช้ยาหรือสารเสพติดเพื่อความสนุกสนานและความบันเทิงก็เป็นสาเหตุหนึ่งด้วยเช่นกัน

ภาวะเจริญพันธุ์มักจะกลับมาเมื่อผู้ป่วยหยุดใช้ยาที่เป็นสาเหตุของปัญหา หากคุณสงสัยว่ายารักษาโรคของคุณเป็นสาเหตุของภาวะมีบุตรยากหรือไม่ ควรปรึกษาแพทย์ของคุณเพื่อหาทางเลือกอื่น

ภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบ

อวัยวะเพศหญิงและระบบทางเดินปัสสาวะเป็นสิ่งที่ติดเชื้อได้ง่าย และการติดเชื้อสามารถก่อให้เกิดปัญหาต่าง ๆ ซึ่งรวมถึงภาวะมีบุตรยาก ท่อนำไข่ รังไข่ และมดลูกล้วนสามารถติดเชื้อได้และมีโอกาสที่จะเกิดความเสียหายถาวร ในบางกรณี ภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบก่อให้เกิดแผลเป็นรุนแรงที่ท่อนำไข่ ทำให้ไข่ไม่สามารถเดินทางผ่านได้

อาการมีดังต่อไปนี้: 

• ปวดแสบขณะปัสสาวะ
• ตกขาวสีเปลี่ยนไปหรือมีกลิ่น
• ประจำเดือนมามากหรือปวดท้องประจำเดือนมาก
• เลือดออกหลังมีเพศสัมพันธ์หรือเลือดออกระหว่างรอบเดือน
• มีไข้
• คลื่นไส้

การรักษาภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบมักเป็นการใช้ยาปฏิชีวนะเพื่อฆ่าเชื้อ คนส่วนใหญ่ที่มีภาวะนี้สามารถฟื้นฟูภาวะเจริญพันธุ์ได้ แต่ในบางกรณีก็สูญเสียภาวะเจริญพันธุ์อย่างถาวร

แผลเป็นจากการผ่าตัด

บางครั้งการผ่าตัดก็ทิ้งรอยแผลเป็นไว้ที่ท่อนำไข่ ซึ่งมีความเป็นไปได้ที่จะกีดขวางทางเดินของไข่ ภาวะมีบุตรยากเพราะแผลเป็นจากการผ่าตัดมักจะเกิดขึ้นถาวร ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของความเสียหาย

ไม่สามารถอธิบายได้

ปัจจัยที่กำหนดว่าคนคนหนึ่งจะตั้งครรภ์ได้หรือไม่นั้นอาจซับซ้อน ทำให้ยากที่จะชี้ชัดถึงสาเหตุของภาวะมีบุตรยาก ในบางกรณี ผลการตรวจทุกอย่างดูปกติ ทำให้แพทย์อับจนหนทางในการแก้ปัญหา ภาวะมีบุตรยากที่อธิบายไม่ได้เป็นสิ่งที่พบค่อนข้างบ่อย โดยพบประมาณ 1 ใน 4 เคสมีบุตรยากในสหราชอาณาจักร และเราพบรูปแบบที่คล้ายกันเกิดขึ้นทั่วโลก

เนื่องจากไม่รู้สาเหตุที่ชัดเจน เราจึงไม่ทราบวิธีในการรักษา อย่างไรก็ตาม การรักษาภาวะมีบุตรยากด้วย การทำเด็กหลอดแก้วหรือ การทำIVF ก็ช่วยได้ในบางกรณี

มูกไข่ตก

ปากมดลูกถูกเคลือบด้วยชั้นเมือกบาง ๆ ที่ช่วยให้อสุจิผ่านปากมดลูกไปหาไข่ได้ ในช่วงที่ผู้หญิงไม่มีไข่ตก เมือกจะข้นเหนียวและป้องกันไม่ให้อสุจิผ่าน การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนระหว่างไข่ตกจะทำให้เมือกใสขึ้นและทำให้อสุจิผ่านได้

อย่างไรก็ตาม เมือกไม่ได้ใสขึ้นเสมอไปทุกครั้ง หมายความว่าอสุจิจะไม่สามารถเดินทางผ่านได้ ปัญหาที่เป็นไปได้อาจเป็นเมือกที่มีภาวะเป็นกรด เซลล์ที่อักเสบที่สามารถฆ่าอสุจิ และแอนติบอดีที่สามารถโจมตีและฆ่าอสุจิ

มีหลายสาเหตุที่เป็นไปได้ที่ทำให้เกิดปัญหามูกไข่ตก ซึ่งหมายความว่ามีการรักษาหลายแบบที่สามารถทำได้ ในบางกรณี ผู้ป่วยถูกขอให้เปลี่ยนไลฟ์สไตล์และอาหารการกิน หรือแม้กระทั่งเปลี่ยนไปใช้สารหล่อลื่นที่เป็นมิตรต่ออสุจิ ในขณะเดียวกันก็มียาบางตัวที่สามารถช่วยปรับลักษณะของมูกได้

สรุป

ยังมีสาเหตุอื่น ๆ ที่เป็นไปได้ในการก่อให้เกิดภาวะมีบุตรยาก แต่สาเหตุที่กล่าวมาข้างต้นคือส่วนหนึ่งของสาเหตุที่พบได้บ่อย บางสาเหตุรักษาค่อนข้างง่าย ในขณะที่บางสาเหตุจำเป็นต้องเข้ารับการรักษาครั้งใหญ่หรือไม่สามารถรักษาได้เลย ข่าวดีคือการที่ไม่สามารถแก้สาเหตุของภาวะมีบุตรยากไม่ได้หมายความว่าการตั้งครรภ์เป็นไปไม่ได้เสมอไป เนื่องจากมีตัวเลือกต่างๆ เช่น IVF 

ทั้งนี้ทั้งนั้น สิ่งที่ดีที่สุดคือการปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเมื่อคุณสงสัยว่ามีสิ่งผิดปกติ ในหลายกรณีอาจเป็นแค่การเปลี่ยนอาหารการกิน อย่างไรก็ตาม บางครั้งภาวะอาจรุนแรงขึ้นและส่งผลเสียหายอื่น ๆ ไม่เพียงแค่ภาวะเจริญพันธุ์ ดังนั้นการตรวจสุขภาพเป็นประจำจึงเป็นความคิดที่ดี